راه های درمانی بی اختیاری ادرار
در مقاله قبلی در مورد بی اختیاری ادرار و علتهای آن پرداختیم در این مقاله به راههای درمانی بی اختیاری ادرار می پردازیم با ما همراه باشید.
جهت مطالعه مقاله بی اختیاری ادرار کلیک کنید.
آزمایش های تشخیصی جهت درمان بی اختیاری ادرار
تعیین اینکه شما مبتلا به کدامیک از انواع بی اختیاری ادراری هستید، دارای اهمیت است.
اطلاع از آن در مورد تصمیمات درمانی کمک می کند.
احتمالاً پزشک شما با گرفتن یک تاریخچه ی کامل از شما و معاینه فیزیکی شروع می کند.
ممکن است از شما خواسته شود حرکت ساده ای را که می تواند باعث ثابت کردن بی اختیاری ادراری شود انجام دهید:
دهان خود را ببندید، بینی خود را بگیرید تا سوراخهای آن بسته شود و شدیداً نفس خود را بیرون دهید. سپس، پزشک شما احتمالاً به شما پیشنهاد می کند که:
- آزمایش سنجش ادرار: نمونه ای از ادرار شما برای علائم عفونت، اثر خون یا سایر ناهنجاری بررسی می شود.
- ثبت روزانه فعالیت مثانه: شما برای چند روز مقدار نوشیدنی خود و هنگامیکه دفع ادرار دارید، مقدار ادراری که تولید کرده اید و نیز اینکه آیا نیاز فوری برای دفع ادرار داشتید و تعداد دفعات رخ دادن بی اختیاری را ثبت کنید.
- اندازه گیری PVR (باقیمانده پس از دفع): از شما خواسته می شود تا ادرار را داخل ظرفی که تولید ادرار را اندازه گیری می کند، دفع کنید. سپس پزشک شما، مقدار باقیمانده ی ادرار در مثانه شما را با استفاده از یک میل جراحی (کاتتر)یا تست اولتراسوند (فراصوتی) بررسی می کند. مقدار زیاد باقیمانده ادرار در مثانه ممکن است بدین معنا باشد که شما انسدادی در مجرای ادراری یا مشکلی در عضلات یا اعصاب مثانه دارید.
آزمایش های تخصصی برای درمان بی اختیاری ادرار
چنانچه اطلاعات بیشتری مورد نیاز باشد، ممکن است پزشک شما توصیه کند که:
- آزمایش اورودینامیک: پزشک یا پرستار یک لوله کوچک (کاتتر) به داخل پیشابراه مثانه شما می برد تا مثانه را با آب پر کند. در این ضمن، یک مانیتور فشار، فشار داخل مثانه شما را اندازه گیری و ثبت می کند. این آزمایش کمک می کند تا نیروی مثانه و سلامتی اسفنتکر ادراری را اندازه گیری کنیم و ابزار مهمی برای تشخیص نوع بی اختیاری ادراری شماست.
- سیستوسکوپی: پزشک شما لوله ی بسیار باریکی با لنز (دوربین) بسیار کوچک وارد پیشابراه شما می کند. پزشک می تواند از طریق آن ناهنجاری های مجرای ادراری را شناسایی کند و شاید برطرف نماید.
- سیستوگرام: پزشک شما یک کاتتر را به درون پیشابراه و مثانه شما وارد کرده و یک ماده ی رنگی خاص را تزریق می کند. هنگامی که ادرار را دفع می کنید و این مایع را خارج می کنید، عکس های گرفته شده از مثانه شما با اشعه X ، به معلوم شدن مشکلات مجاری ادراری شما کمک می کند.
- اولتراسوند (سونوگرافی) لگنی: مجاری ادراری و اندامهای تناسلی شما برای ناهنجاری ها بررسی می شود.
درمان دارویی
درمان بی اختیاری ادراری به نوع بی اختیاری، شدت آن و دلایل ضمنی آن بستگی دارد. ممکن است ترکیبی از روش های درمانی مورد نیاز باشد.
احتمالاً پزشک در ابتدا درمان هایی با حداقل تهاجم را توصیه می کند و بعد فقط در صورتیکه این تکنیک ها با شکست مواجه شوند. رو به سایر گزینه ها می آورد.
داروهایی که معمولاً برای درمان بی اختیاری استفاده می شود، شامل:
- آنتی کولینرژیک ها: این داروها می توانند یک مثانه ی بسیار فعال را آرام کرده و برای بی اختیاری فوری مفید باشند. نمونه های این داروها شامل: اکسی بوتینین (دیتروپان XL)، تولترودین (دترول) داریفناسین (انابلکس)، فزوترودین (توویاز)، سولیفناسین ( وزیکار) و تروسپیوم (سانکچورا).
- میرابگرون (میربتریک): برای درمان بی اختیاری فوری استفاده می شود. این دارو عضلات مثانه را شل کرده و می تواند مقدار ادراری را که مثانه شما توانایی نگهداری اش را دارد، افزایش دهد. همچنین ممکن است مقدار دفع ادرار شما را در هر بار افزایش دهد، که باعث کمک به تخلیه مثانه تان بصورت کاملتر می گردد.
- مسدود کننده های آلفا: در مردان با بی اختیاری فوری یا سرریزی، این داروها عضلات گردن مثانه و فیبرهای عضلانی پروستات را شل کرده و تخلیه مثانه را آسان تر می نماید. مثال های این داروها شامل: تامسولوسین( فلوماکس)، آلفوزوسین ( اوروکساترال)، سیلودوزین (راپافلو)، ترازوسین (هیترین) و دوکسازوسین (کاردورا) است.
- استروژن موضعی: استفاده از دوز پایین استروژن موضعی به شکل کرم واژینال ممکن است به تون و جوانسازی مجدد بافت های ناحیه پیشابراه و واژینال کمک کند، که ممکن است بعضی علائم بی اختیاری را کاهش دهد.
تکنیک های رفتاری جهت درمان بی اختیاری ادرار
پزشک شما ممکن است این تکنیک ها را توصیه کند:
- باز آموزی مثانه: ممکن است شما با این کار شروع کنید که سعی کنید هر وقت احساس نیاز فوری به دفع ادرار داشتید، 10 دقیقه آن را نگه دارید. هدف، افزایش زمان بین رفتن به توالت تا زمانیکه ادرار را دقع می کنید، می باشد که فقط هر 4-2 ساعت است.
- دفع مجدد: برای کمک به یادگرفتن خالی کردن مثانه خود بصورت کامل تر و اجتناب از بی اختیاری سرریزی می باشد. دفع مجدد بدین معناست که دفع ادرار داشته باشید و سپس چند دقیقه صبر و دوباره سعی کنید.
- دفع برنامه ریزی شده: منظور دفع ادرار بصورت هر 2الی 4 ساعت یکبار بجای صبر کردن برای ایجاد نیاز به رفتن برای دفع، می باشد.
- مدیریت رژیم غذایی و دریافت مایعات: تا کنترل مجدد مثانه تان را بدست آورید. ممکن است نیاز باشد که مصرف الکل، کافئین یا غذاهای اسیدی را کاهش داده یا از آنها اجتناب کنید. کاهش مصرف مایعات، کاهش وزن یا افزایش فعالیت بدنی نیز می تواند به تشخیص مشکل کمک کند.
تمرینات ورزشی عضلات کف لگن
پزشکتان ممکن است توصیه کند که این تمرینات ورزشی را بطور مرتب برای تقویت عضلات کمک کننده به کنترل دفع ادرار انجام دهید. که به نام تمرینات ورزشی کِگِل ( Kegel ) هم شناخته می شوند. این تکنیک ها مخصوصاً در مورد بی اختیاری استرسی مؤثر است اما ممکن است به بی اختیاری فوری نیز کمک کند.
برای انجام تمرینات ورزشی عضلات کف لگن، تصور کنید که می خواهید جلوی خروج ادرارتان را بگیرید، سپس:
- عضلاتی را که برای جلوگیری از دفع ادرار استفاده می کنید، محکم و منقبض کرده و 5 ثانیه این انقباض را حفظ کرده و بعد برای 5 ثانیه رها کنید. ( اگر خیلی برایتان مشکل است، با 2 ثانیه حفظ انقباض و 3 ثانیه رها کردن ، شروع کنید.)
- بتدریج انقباض را در هر بار برای 10 ثانیه حفظ کنید.
- هدف، انجام 3 دوره از این تمرین در روز و در هربار 10 مرتبه انجام تمرین است.
برای کمک به شناخت عضلات صحیح و انقباض آنها، ممکن است پزشک به شما پیشنهاد کند که با یک متخصص طب فیزیکی کارکرده یا تکنیک های بیوفیزیک را امتحان کنید.
تحریک الکتریکی
الکترودها بطور موقت به داخل رکتوم یا واژن وارد می شود تا عضلات کف لگنی را تحریک و تقویت نماید.
تحریک الکتریکی ملایم و آهسته می تواند برای بی اختیاری استرسی و فوری مؤثر باشد، ولی ممکن است شما درمان های چندگانه، طی چند ماه را نیاز داشته باشید.
ابزارهای پزشکی
ابزارهایی که برای درمان زنان مبتلا به بی اختیاری طراحی شده اند، شامل موارد زیر می شوند:
- تعبیه پیشابراهی: وسیله ای کوچک و تامپون شکل یکبار مصرف که پیش از یک فعالیت خاص مثل تنیس که می تواند باعث بی اختیاری بشود، داخل پیشابراه قرارداده می شود. این تعبیه مثل یک درپوش عمل می کند که از نشت جلوگیری کرده و قبل از دفع ادرار برداشته می شود.
- پساری (رحم بند): یک حلقه سفت است که در داخل واژن قرارگرفته و در تمام طول روز آن را دارید. این وسیله کمک می کند تا مثانه که نزدیک واژن قرارگرفته، را بالا نگه دارد و از نشت ادرار جلوگیری کند. درصورتیکه بی اختیاری ناشی از افتادگی مثانه یا رحم داشته باشید، پساری احتمالاً برای شما مفید است.
معالجات مداخله ای
معالجات مداخله ای که ممکن است به بی اختیاری کمک کند شامل موارد زیر می شود:
- تزریق مواد حجم دهنده: یک ماده مصنوعی به داخل بافت های اطراف پیشابراه تزریق می شود. ماده حجم دهنده به مسدود شدن پیشابراه کمک کرده و نشت ادرار را کاهش می دهد. این روش معمولاً نسبت به روش های درمانی تهاجمی تر مثل عمل جراحی برای بی اختیاری استرسی، اثر بسیار کمتری دارد و معمولاً بطور مرتب نیاز به تکرار دارد.
- سم بوتولینوم نوع A ( بوتاکس): تزریق بوتاکس به عضله مثانه ممکن است برای افراد با مثانه بسیار فعال مفید باشد. بوتاکس معمولاً برای افرادی که سایر درمان های سطح اول برای آنها موفق نبوده تجویز می شود.
- محرک های عصبی: وسیله ای مشابه دستگاه تنظیم کننده (Pacemaker) است که زیر پوست قرارداده می شود تا پالس های الکتریکی بدون درد را به اعصاب درگیر در کنترل مثانه (اعصاب خارجی) انتقال دهد. تحریک اعصاب خارجی می تواند بی اختیاری فوری را درصورت عدم تاثیر سایر درمان ها کنترل کند. این وسیله ممکن است زیر پوست کمر شما قرارداده شود و بطور مستقیم به اعصاب خارجی وصل گردد یا ممکن است پالس ها از طریق عصبی در قوزک پا به اعصاب خارجی انتقال یابد.
عمل جراحی
چنانچه سایر درمان ها مؤثر نبودند، چندین روش جراحی می تواند مشکلاتی را که منجر به بی اختیاری ادراری شده، درمان کند:
- عمل جراحی قلاب: لایه های بافت بدن شما، مواد یا شبکه تور مانند مصنوعی، برای ایجاد یک قلاب لگنی دور پیشابراه شما و ناحیه ای از عضله ی ضخیم شده محل اتصال مثانه به پیشابراه (گردن مثانه)، استفاده می شود. این قلاب به بسته نگهداشتن پیشابراه، مخصوصاً هنگام سرفه یا عطسه کردن، کمک می کند. این روش برای درمان بی اختیاری استرسی استفاده می گردد.
- تعلیق گردن رحم: این روش جراحی برای ایجاد حمایت برای پیشابراه و گردن مثانه شما و منطقه ای با عضله ضخیم شده، محل اتصال به پیشابراه- طراحی شده است. این روش با ایجاد یک شکاف شکمی انجام می شود، بنابراین بیهوشی عمومی یا نخاعی صورت می گیرد.
- جراحی افتادگی: در زنان با بی اختیاری مختلط و افتادگی لگن، جراحی احتمالاً شامل ترکیبی از روش قلاب و جراحی افتادگی است.
- اسفنکتر ادراری مصنوعی: در مردان، یک حلقه ی کوچک پرشده با مایع اطراف گردن مثانه قرار داده می شود تا اسفنکتر ادراری را تا وقتی که شما برای دفع ادرار آماده هستید، بسته نگاه می دارد. برای دفع ادرار، پمپ تعبیه شده در زیر پوستتان را فشار داده که منجر به خالی شدن حلقه شده و اجازه می دهد که ادرار از مثانه شما جاری گردد. اسفنکترهای ادراری مصنوعی، مخصوصاً برای مردانی با بی اختیاری مرتبط با درمان سرطان پروستات یا غده پروستات بزرگ شده، مفید است.
لایه های جاذب و کاتترها
چنانچه درمان های پزشکی نتوانستند بطور کامل بی اختیاری شما را برطرف کنند، شما می توانید از محصولاتی که شما در زمینه نشت ادرار کمک می کند، استفاده کنید:
- لایه ها و پوشش های محافظ: اکثر محصولات، حجیم تر از لباس زیر نرمال شما نیستند و امکان پوشیدن راحت آنها زیر لباس روزانه وجود دارد. مردانی که مشکلاتی در مورد چکیدن ادرار دارند می توانند از جمع کننده قطرات استفاده کنند – یک کیسه کوچک با لایه های جاذب که روی آلت تناسلی آنها پوشیده شده و با پوشیدن لباس زیر قالب تنشنان در جای خود نگه داشته می شود.
- کاتتر: اگر شما به دلیل عدم تخلیه کامل مثانه ی خود، مبتلا به بی اختیاری هستید، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که یاد بگیرید چگونه یک لوله نرم (کاتتر) را چند بار در روز به درون پیشابراه خود وارد کنید تا ادرار موجود در مثانه خود را تخلیه نمایید. آموزش هایی در مورد چگونگی تمیز کردن کاتتر برای استفاده مجدد بی خطر به شما داده خواهد شد.
تغییر شیوه زندگی
ممکن است مشکلات ناشی از نشت ادرار مستلزم این باشد که شما یک سری مراقبت های اضافی را برای پیشگیری از تحریک پوستی انجام دهید:
- از یک لیف حمام برای تمیز کردن خود استفاده نمایید.
- اجازه دهید تا پوستتان در معرض هوا خشک شود.
- اجتناب از شست و شو و دوش گرفتن مکرر، زیرا باعث از بین رفتن لایه دفاعی طبیعی بدنتان در مقابل عفونت های مثانه می شود.
- استفاده از یک کرم مثل ژل وازلین یا کره کاکائو، تا از پوست خود در مقابل ادرار محافظت کنید.
- اگر بی اختیاری فوری یا بی اختیاری شبانه دارید، توالت را برای خود در دسترس تر کنید:
- قالیچه ها و اسباب و وسائلی را که ممکن است حین رفتن به توالت به آنها برخورد کنید، جابجا کنید.
- استفاده از یک چراغ شب خواب برای روشن کردن مسیر تا خطر به زمین افتادن را کاهش دهید.
- اگر بی اختیاری عملکردی دارید ممکن است:
- یک لایه جاذب مخصوص خواب در اطاق خواب خود داشته باشید.
- یک صندلی توالت بلند نصب کنید.
- درگاه حمام را عریض کنید.
نکات اساسی درمان
هیچ دارو درمانی جایگزین ثابت شده ای برای درمان بی اختیاری ادراری وجود ندارد.
مطالعات پایلوت ابتدایی نشان داده است که طب سوزنی می تواند فواید کوتاه مدتی داشته باشد. ولی تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
با تشکر از همراهی شما
دکتر هما حکمت